Komana Antik Kenti’ndeki kazı çalışmalarında Roma kılıcı bulundu

TOKAT (AA) – EKBER TÜRKOĞLU – Tokat'taki Komana Pontika Antik Kenti'nde sürdürülen kazı çalışmalarında Roma İmparatorluğu döneminde kullanılan kılıç (spatha) bulundu.

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Mimarlık Fakültesi Yerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Burcu Erciyas, AA muhabirine, 2021 yılı kazı çalışmalarının Yeşilırmak Nehri'nin yanında, verimli bir ova içindeki, bugünkü Gümenek mesire alanının hemen yanında yer alan Hamamtepe höyüğünün kuzey bölgesinde yoğunlaştığını söyledi.

Komana Antik Kenti'ndeki arkeolojik çalışmaların 2004 yılından beri devam ettiğini dile getiren Erciyas, kazı çalışmalarının Komana'da yerleşim tarihinin Geç Kalkolitik Çağ'a (Bakır Çağı) kadar uzandığını gösterdiğini vurguladı.

Erciyas, Selçuklu dönemi yapı kalıntılarının, tepenin bu dönemde seramik üretim merkezi olduğunu gösterdiğini belirterek, Orta Bizans döneminde de mezarlık olarak kullanıldığını ve şapellerin yapıldığını aktardı.

– “Kılıcın MS 3. yüz yıla tarihlendirilmesi mümkün”

Prof. Dr. Erciyas, Hamamtepe'nin Komana'nın merkezinde yer aldığını ifade ederek, “Erken Bizans Döneminde olasılıkla bir garnizon olarak kullanılmıştır. 2021 yılında ızgara planı daha net ortaya çıkan büyük yapının askeri niteliği olduğu düşünülmektedir.” dedi.

Kazı çalışmalarında bu yıl ilk defa Roma Dönemi (3. yüzyıl) yapı katmanına ulaştıklarını söyleyen Erciyas, şöyle devam etti:

“Ağır yangın geçirmiş bir binanın kazılabilen küçük kısmında bir kap ile birlikte demir bir kılıç bulduk. Kılıç, 70 santimetre uzunluğundaki demir bıçağı ve 17-18 santimetre uzunluğundaki demir kabzasıyla Roma İmparatorluk Çağı'nda kullanılmış olan 'spatha' tipi kılıcı anımsatmaktadır. MS 1-6. yüzyıl arasında kullanımda olan bu tip kılıçların hem savaşlarda hem de gladyatör dövüşlerinde kullanılmış olduğu bilinmektedir. Savaş esnasında ön safta yer alan askerlerin daha önceki dönemlerde kullandıkları kısa kılıç tipi olan 'gladius'un yerini alan 'spatha'ların bir örneği olabileceği düşünülen kılıç, yangın geçirmiş bir tabakanın içinden geldiği için oldukça yanmış durumda. Komana'dan gelen, kılıcın bulunduğu tabakada ortaya çıkartılmış olan sikkelere bakarak tarihlendirme yapıldığında ise söz konusu kılıcın MS 3. yüzyıla tarihlendirilmesi mümkün.”

Prof. Dr. Erciyas, “Yanık tabaka içindeki buğday, badem ve benzeri kalıntılar, gelecek yıl sürdürülecek kazı çalışmalarında yapının fonksiyonu ve dönemin ekonomisi, beslenmesi, yaşam biçimleri ile ilgili önemli bilgiler sağlayacağımızı göstermektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

Roma Dönemi'nin altında bir yandan Geç Demir Çağı-Erken Helenistik yapı ve kontekstler, diğer yandan bu dönemlerin tahrip ettiği katmanlardan Geç Kalkolitik-Erken Tunç Çağı buluntuları geldiğine işaret eden Erciyas, “Helenistik dönemde Komana'nın, öngörüldüğü gibi hem Karadeniz kıyıları, hem batı Anadolu hem de Ege ve Akdeniz ile ilişkilerinin sıkı olduğu, geçmiş yıllarda bulunan III. Thutmose skarabe mührü, Ege menşeli kaplar, Galat tipi fibula gibi buluntulardan anlaşılmaktadır.” ifadelerini kullandı.

– Komana Pontika Antik Kenti

Kaynaklara göre, Mitridat Krallığı'nın yönetiminde önemli bir kültür merkezi olan ve Roma İmparatorluğu döneminde de özerkliğini koruyan Komana Pontika, Anadolu tanrısı Ma'ya adanmış kutsal bir alandı. Aynı zamanda ticaret merkezi olan bölge, o dönemde düzenlenen festivaller, zengin pazar yeri ve kenti çevreleyen verimli arazisiyle Anadolu'nun tüm bölgelerinden ziyaretçi çekiyordu.

ODTÜ ve TÜBİTAK tarafından da desteklenen Komana Pontika Arkeolojik Araştırma Projesi, Orta Karadeniz Bölgesi'nin klasik çağ kenti Komana Pontika'nın konumunu belirlemek ve kent dokusunu anlamak amacıyla 2004 yılında uygulamaya konulmuştu. Gümenek Hamamtepe bölgesindeki yüzey araştırmalarının ardından antik kentin gün yüzüne çıkartılması için kazı çalışmaları başlatılmıştı.

Muhabir: Cemal Coşkun