Nijerya terörle mücadele sırasında ölen sivillerin sorumluluğunu kabul etmiyor

İSTANBUL (AA) – ÖMER FARUK MADANOĞLU – Nijerya merkezli sivil toplum kuruluşu HumAngle araştırmacısı ve gazeteci Kunle Adebajo, Nijerya hükümeti ile terör örgütü Boko Haram arasında 2011-2022 yıllarında yaşanan çatışmalarda binlerce sivilin öldüğünü söyledi.

“Nijerya'nın Boko Haram'a karşı yürüttüğü savaşta öldürülen siviller” başlıklı 18 Eylül'de yayımlanan raporun yazarı Adebajo, AA muhabirine, Nijerya hükümetinin terör örgütü Boko Haram'a karşı yaptığı operasyonlarda sivil ölümlerini değerlendirdi.

Adebajo, terör örgütü Boko Haram'ın 2000'li yılların başında Nijerya'nın kuzeydoğusundaki Borno'da kurulduğunu belirterek, Boko Haram'ın ortaya çıktığı yerlerde yaşayan pek çok kişinin ilk başta adaletsizliğe ve yolsuzluğa batmış siyasi düzenden memnun olmadığı için örgüte tamamen karşı olmadığını anlattı.

Boko Haram'ın 2009'da güçlenip Nijerya hükümetine karşı başlattığı savaşta yanında yer almayan sivilleri infaz etmesinin halkı örgütten uzaklaştırdığını kaydeden Adebajo, terör örgütünün ülkede Batı'ya güvenmeyen ve çocuklarının İslami eğitim almasını isteyen vatandaşları kandırdığını dile getirdi.

Adebajo, Nijerya'nın Boko Haram ile mücadele etmek için sivillerden oluşan Sivil Ortak Görev Gücü'nü (CJTF) kurduğunu ve bu birimde çocukların da bulunduğunu belirterek, şöyle devam etti:

“Boko Haram'ın çocukları çatışmalarda aktif kullandığı zaten biliniyordu. Terör örgütü hakimiyeti altındaki bölgelerde yer alan okullarda çocuklara ideolojik dersler verdikleri propaganda videosu yayınlamıştı. Terörle mücadelede hükümet güçlerine destek veren milis gücü CJTF de geçmişte çocuk asker kullandı ama Birleşmiş Milletlerden gelen eleştiriler üzerine binlerce çocuk askerlikten muaf tutuldu.”

– “Devlet sivilleri görünüşüne göre yargılıyordu”

Nijerya hükümeti ile Boko Haram arasındaki çatışmalarda yüz binlerce sivilin yerinden edildiğini, hapse atıldığını ve öldürüldüğünü aktaran Adebajo, “Uluslararası Af Örgütü, 2011-2022 arasında en az 10 bin sivilin askeri gözaltında öldüğünü tahmin ediyor. Hükümetin şeffaflık ve kayıt tutma konusundaki eksiklikleri nedeniyle kesin bir rakam vermek zor.” ifadesini kullandı.

Adebajo, Nijerya hükümetinin tutuklamalar sırasında keyfi uygulamalar yaptığından bahsederek, “İsyancıların çoğu genç erkeklerden oluştuğu için devlet sivilleri görünüşüne göre yargılıyordu. Hükümet uzun sakallı, kısa pantolonlu ve misvak taşıyanları Boko Haram üyesi olarak fişliyor ve bu tarz genellemeler yapıyordu.” diye konuştu.

Hükümette, Boko Haram'ın hızla büyümesi nedeniyle sivillerin örgüte destek verdiği düşüncesinin yerleştiğine dikkati çeken Adebajo, özellikle örgütün ortaya çıktığı Borno'da hükümetin hakkında herhangi bir suçlama olmayan sivilleri “şüpheli” sıfatıyla tutukladığını söyledi. Adebajo, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İnsanlar şafak baskınlarıyla evlerinden alındı ya da sabah namazından sonra camilerde tutuklandı. Düğün ve cenaze törenlerine katılan siviller tutuklandı. Halk ölenlerin yasını tutmak için bir araya gelmekten bile korkar oldu çünkü askerler toplandıkları için her an onları da yakalayıp gözaltına alabilirdi.”

– “Hükümet adalet sisteminde reform yapmalı”

Terör şüphelilerinin Borno eyaletinin başkenti Maiduguri'deki Giwa Askeri Kışlası'na gönderildiğini anlatan Adebajo, “Giwa Kışlası, Boko Haram'ın faaliyet yürüttüğü alanlara yakın olduğu için Nijerya hükümeti tüm terör şüphelilerini oraya götürüyor. Bu kışlada kaç kişinin öldüğünü tam olarak söylemek mümkün değil ama sayılarının binlerce olduğu kesin.” bilgisini verdi.

Hükümet yetkililerinin Boko Haram'la mücadele sırasında öldürülen siviller hakkındaki sorulardan kaçtığını ve bunun adalet sistemi için büyük bir yara olduğunu vurgulayan Adebajo, sözlerini şöyle tamamladı:

“Nijeryalı yetkililer, sivil ölümleri ve tutuklamalarının çoğu yıllar önce yapıldığı için bunlar hakkında konuşmak yerine hiçbir şey olmamış gibi davranıyor. Binlerce insan kayıp ve ailelerin yakınlarının nerede olduğuna dair fikri yok. Geçmişin hatalarından kurtulmanın en iyi yolu onlardan kaçmak değil, samimiyetle onlarla yüzleşmek, yanlışları ve eleştirileri kabul etmektir. Hükümet, terör şüphelileriyle ilgili adalet sisteminde reform yapmalı ve geçmişte istihbarat birimleri tarafından tutuklanan kişilerin isimlerini, bilgilerini ve durumlarını açıklamalı.”

Nijerya'da 2000'li yılların başından beri varlık gösteren Boko Haram'ın 2009'dan bu yana düzenlediği kitlesel şiddet eylemlerinde on binlerce kişi yaşamını yitirdi.

Örgüt, 2015'ten bu yana ülkenin sınır komşuları Kamerun, Çad ve Nijer'de de saldırılar düzenliyor.

Muhabir: Sibel Kurtoğlu